Nietolerancja laktozy – https://mataleo.eu/wp-content/uploads/2013/08/1448-1.jpg
Nietolerancja laktozy jest zaburzeniem trawienia i stanowi jedną z najczęstszych nietolerancji pokarmowych u człowieka. Polega ona na upośledzonym trawieniu cukru
mlecznego – laktozy. Laktoza jest węglowodanem występującym w mleku wszystkich ssaków oraz w produktach mlecznych. Jest to rozpuszczalny w wodzie dwucukier, składający się z cząsteczek D-glukozy i D-galaktozy, połączonych wiązaniem beta – 1,4-glikozydowym.
Laktoza jest mniej słodka od glukozy i sacharozy, co ma korzystny wpływ na prawidłowy rozwój zmysłu smaku oraz regulację łaknienia u dzieci. Ze względu na zdolności prebiotyczne wywiera korzystny wpływ na procesy regeneracyjne jelita. Cukier ten ma względnie mały indeks glikemiczny w porównaniu z innymi cukrami, co
sprzyja regulacji wydzielania hormonów (np.: insuliny, glukagonu i peptydu żołądkowo-jelitowego). Wpływa także korzystnie na regulację motoryki przewodu pokarmowego. Zawarta w laktozie galaktoza stanowi podstawowy element budulcowy ośrodkowego układu nerwowego małego dziecka.
Sama laktoza nie wchłania się w przewodzie pokarmowym człowieka. Dopiero pod wpływem enzymu laktazy, znajdującej się w nabłonku jelitowym (w rąbku szczoteczkowym kosmka jelitowego), ulega hydrolizie do dwóch jednocukrów: glukozy i galaktozy, które są łatwo wchłaniane do krwiobiegu.
Warunkiem niezbędnym do przyswojenia laktozy z pożywienia jest zachowanie aktywności laktazy. W przypadku niedoborów lub braku tego enzymu dochodzi do zaburzeń procesów trawienia i wchłaniania laktozy i jej gromadzenia w świetle jelita. Zalegająca w jelicie niestrawiona i niewchłonięta laktoza znacznej części podlega fermentacji pod wpływem bakterii beztlenowych, a reszta zostaje wydalona ze stolcem. Wytworzone w procesie fermentacji gazy (wodór, dwutlenek węgla, metan) oraz krótko łańcuchowe kwasy tłuszczowe (kwas mlekowy, octowy, propionowy, masłowy itd.) powodują wzrost ciśnienia osmotycznego treści jelitowej oraz działają drażniąco na błonę śluzową jelita. Powodują rozdęcie oraz pobudzenie perystaltyki jelit, czego efektem są wzdęcia brzucha, kolki, kruczenie, przelewania oraz biegunki. Stolce są wodniste, kwaśne, o charakterystycznym zapachu wynikającym z dużej zawartości kwasów organicznych.
W efekcie następuje nadmierna utrata wody, elektrolitów, białek oraz tłuszczów, co w następstwie powoduje szybkie odwodnienie organizmu. Przewlekłe utrzymywanie się tego stanu może prowadzić do niedożywienia i utraty masy ciała, a także do zaburzeń snu oraz uczucia chronicznego zmęczenia.
Zawartość laktozy w produktach spożywczych.
Laktoza jest cukrem występującym w mleku, dlatego wszystkie produkty z mleka krowiego, koziego i owczego zawierają pewne jej ilości. Zawartość laktozy w poszczególnych przetworach mlecznych jest jednak zróżnicowana . Najwięcej tego cukru zawiera czyste mleko oraz serwatka. Mniej laktozy występuje w napojach
mlecznych, serach twarogowych i maśle. Twarde sery dojrzewające zawierają
niewielkie ilości tego cukru.
Leczenie nietolerancji laktozy polega na całkowitym wyeliminowaniu tego cukru z diety lub zmniejszeniu jego podaży, w zależności od postaci nietolerancji laktozy, nasilenia objawów i wieku pacjenta.
Większość osób dorosłych z niedoborem laktazy toleruje zazwyczaj w jednorazowej dawce około 100-200 ml słodkiego mleka (co odpowiada 5-10 g laktozy).
Dlatego u wielu chorych nie ma potrzeby całkowitego wykluczania produktów mlecznych z diety, a jedynie ograniczenie ich spożycia oraz wybieranie produktów o mniejszej zawartości laktozy. Istotne jest poznanie indywidualnego poziomu tolerancji laktozy, który można określić, obserwując zależność pomiędzy ilością spożywanego mleka a pojawianiem się charakterystycznych objawów.
W praktyce posiłki w nietolerancji laktozy powinny być pozbawione słodkiego mleka. Nie ma natomiast potrzeby usuwania z jadłospisu jogurtów czy kefirów. Jest to bardzo często popełniany błąd, który nie ma tak naprawdę uzasadnienia. W diecie wielu chorych można stosować mleko fermentowane w postaci kefirów, jogurtów czy mleka acidofilnego. Produkty te na ogół zawierają mniej laktozy, np. kozie mleko acidofilne o około 1/3 mniej w porównaniu z mlekiem niefermentowanym. Są także źródłem dobrze przyswajalnego wapnia.
Dieta eliminacyjna w nietolerancji laktozy wiąże się ze zmniejszeniem podaży
wapnia, dlatego konieczne staje się dostarczanie tego pierwiastka z innych
źródeł pokarmowych.
