Kiedy będzie Gotowa szczepionka na koronawirusowa – https://mataleo.eu/wp-content/uploads/2013/08/1448-1.jpg.
Próby na ludziach rozpoczną się w kwietniu – ale nawet jeśli pójdą dobrze, istnieje wiele barier, zanim globalna immunizacja będzie możliwa.
Około 35 firm i instytucji akademickich pracuje, by stworzyć taką szczepionkę, z których by testowali na zwierzętach. Pierwszy z nich – wyprodukowany przez bostońską firmę biotechnologiczną Moderna – rozpocznie badania na ludziach w kwietniu.
Ta bezprecedensowa szybkość jest w dużej mierze zasługą wczesnych chińskich starań o sekwencjonowanie materiału genetycznego Sars-CoV-2, wirusa wywołującego Covid-19. Chiny podzieliły tę sekwencję na początku stycznia, umożliwiając grupom badawczym na całym świecie hodowanie żywego wirusa i badanie, w jaki sposób atakuje ludzkie komórki i wywołuje choroby.
Ale jest jeszcze jeden powód, dla którego warto zacząć. Chociaż nikt nie mógł przewidzieć, że następną chorobą zakaźną zagrażającą całą kulę ziemską będzie koronawirus – ogólnie uważa się, że grypa stanowi największe ryzyko pandemii – wakcytolodzy zabezpieczyli swoje zakłady pracując nad „prototypowymi” patogenami.
„Szybkość, w dużym stopniu opiera się na inwestycji w zrozumienie, jak opracować szczepionki na inne koronawirusy”, mówi Richard Hatchett, dyrektor generalny organizacji non-profit z siedzibą w Oslo, Coalition for Epidemic Preparedness Innovations (Cepi), który prowadzi wysiłki na rzecz finansowania i koordynacji rozwoju szczepionek Covid-19.
Koronawirusy spowodowały dwie inne niedawne epidemie – ciężki zespół ostrego układu oddechowego (Sars) w Chinach w latach 2002-04 oraz zespół oddechowy na Bliskim Wschodzie (Mers), który rozpoczął się w Arabii Saudyjskiej w 2012 roku. W obu przypadkach rozpoczęto prace nad szczepionkami, które później zostały odłożone na półkę.
Jedna firma, z siedzibą w Maryland, Novavax, zmieniła teraz przeznaczenie tych szczepionek na Sars-CoV-2 i twierdzi, że ma kilku kandydatów gotowych do rozpoczęcia badań na ludziach tej wiosny. Tymczasem Moderna oparła się na wcześniejszych pracach nad wirusem Mers przeprowadzonym w amerykańskim National Institute of Allergy and Infectious Diseases w Bethesda w stanie Maryland.
Sars-CoV-2 dzieli od 80% do 90% swojego materiału genetycznego z wirusem, który spowodował Sars – stąd jego nazwa. Oba składają się z paska kwasu rybonukleinowego (RNA) wewnątrz sferycznej kapsułki białkowej pokrytej kolcami. Kolce blokują receptory na powierzchni komórek wyściełających ludzkie płuco – w obu przypadkach ten sam typ receptorów – umożliwiając wirusowi włamanie się do komórki. Po wejściu do środka porywa maszynerię reprodukcyjną komórki, aby wyprodukować więcej kopii, zanim ponownie wydostanie się z komórki i zabije ją w trakcie procesu.
Wszystkie szczepionki działają zgodnie z tą samą podstawową zasadą. Przedstawiają część lub całość patogenu ludzkiemu układowi odpornościowemu, zwykle w postaci zastrzyku i w niskiej dawce, aby skłonić system do wytworzenia przeciwciał przeciwko patogenowi.
Przeciwciała są rodzajem pamięci immunologicznej, którą po wywołaniu można szybko zmobilizować ponownie, jeśli dana osoba zostanie wystawiona na działanie wirusa w jego naturalnej postaci.
Tradycyjnie, immunizacja była osiągana przy użyciu żywych, osłabionych postaci wirusa lub części lub całości wirusa po jego inaktywacji przez ciepło lub substancje chemiczne. Te metody mają wady. Żywa postać może dalej ewoluować u gospodarza, na przykład potencjalnie przechwytując część swojej zjadliwości i powodując chorobę biorcy, podczas gdy wyższe lub powtarzane dawki inaktywowanego wirusa są wymagane do osiągnięcia niezbędnego stopnia ochrony.
Niektóre projekty szczepionek Covid-19 wykorzystują sprawdzone metody, ale inne wykorzystują nowszą technologię. Jeszcze jedna najnowsza strategia – na przykład ta, którą stosuje Novavax – konstruuje szczepionkę „rekombinowaną”.
Polega to na wyodrębnieniu kodu genetycznego dla skoku białka na powierzchni Sars-CoV-2, który jest częścią wirusa najprawdopodobniej wywołującą reakcję immunologiczną u ludzi, i wklejeniu go do genomu bakterii lub drożdży – wymuszając mikroorganizmy te wytwarzają duże ilości białka. Inne podejścia, nawet nowsze, omijają białko i budują szczepionki na podstawie samej instrukcji genetycznej. Tak jest w przypadku Moderny i innej firmy bostońskiej, CureVac, które budują szczepionki przeciwko Covid-19 z informacyjnego RNA.
Tymczasem istnieje inny potencjalny problem. Jak tylko szczepionka zostanie zatwierdzona, będzie potrzebna w ogromnych ilościach – a wiele organizacji w wyścigu szczepionek Covid-19 po prostu nie ma niezbędnych zdolności produkcyjnych.
Opracowanie szczepionki jest już ryzykowne z biznesowego punktu widzenia. Zakłady produkcyjne są zazwyczaj dostosowane do konkretnych szczepionek, a zwiększanie ich liczby, gdy jeszcze nie wiesz, czy Twój produkt odniesie sukces, nie jest komercyjnie wykonalne. Cepi i podobne organizacje istnieją, aby wziąć na siebie część ryzyka, zachęcając firmy do opracowywania bardzo potrzebnych szczepionek. Cepi planuje zainwestować w opracowanie szczepionki Covid-19 i równolegle zwiększyć moce produkcyjne, a na początku tego miesiąca wezwała do tego 2 mld USD.
Po zatwierdzeniu szczepionki Covid-19 pojawi się kolejny zestaw wyzwań. „Uzyskanie szczepionki, która okazała się bezpieczna i skuteczna dla ludzi, stanowi co najwyżej jedną trzecią drogi do tego, co jest potrzebne do globalnego programu szczepień”, mówi globalny ekspert ds.
Zdrowia Jonathan Quick z Duke University w Karolinie Północnej, autor książki The End of Epidemics (2018). „Biologia wirusów i technologia szczepionek mogą być czynnikami ograniczającymi, ale polityka i ekonomia znacznie bardziej stanowią barierę dla szczepień”.
Problem polega na tym, aby szczepionka trafiła do wszystkich, którzy jej potrzebują. Jest to wyzwanie nawet w krajach, a niektóre wypracowały wytyczne. Na przykład w scenariuszu pandemii grypy w Wielkiej Brytanii pierwszeństwo miałyby szczepienia pracowników służby zdrowia i opieki społecznej, a także osób uznanych za najbardziej narażone na ryzyko medyczne – w tym dzieci i kobiety w ciąży – z ogólnym celem utrzymania niskiego ryzyka zachorowań i zgonów jak to możliwe. Ale w pandemii kraje również muszą konkurować ze sobą o leki.
Ponieważ pandemie najczęściej dotykają krajów, w których systemy opieki zdrowotnej są najbardziej kruche i niedofinansowane, istnieje nieodłączna nierównowaga między potrzebą a siłą nabywczą w zakresie szczepionek. Na przykład podczas pandemii grypy H1N1 w 2009 r.
Zapasy szczepionek zostały odebrane przez narody, które mogły sobie na nie pozwolić. Ale można również wyobrazić sobie scenariusz, w którym, powiedzmy, Indie – główny dostawca szczepionek dla krajów rozwijających się – nie bez racji decydują się na wykorzystanie produkcji szczepionek do ochrony własnej populacji o sile 1,3 miliarda, a przed eksportem.
Poza pandemiami WHO łączy rządy, fundacje charytatywne i producentów szczepionek, aby uzgodnić sprawiedliwą globalną strategię dystrybucji, a organizacje takie jak Gavi, sojusz na rzecz szczepionek, opracowały innowacyjne mechanizmy finansowania w celu pozyskiwania pieniędzy na rynkach w celu zapewnienia dostaw biedniejsze kraje.
Ale każda pandemia jest inna i żaden kraj nie jest związany żadnym porozumieniem proponowanym przez WHO – pozostawiając wiele niewiadomych. Jak zauważa Seth Berkley, dyrektor generalny Gavi: „Pytanie brzmi: co się stanie w sytuacji, gdy zdarzają się sytuacje kryzysowe na szczeblu krajowym?”
To jest przedmiotem dyskusji, ale minie trochę czasu, zanim zobaczymy, jak się to potoczy. Pandemia, mówi Wilder-Smith, „prawdopodobnie osiągnie swój szczyt i spadnie, zanim szczepionka będzie dostępna”. Szczepionka wciąż może uratować wiele istnień ludzkich, szczególnie jeśli wirus stanie się endemiczny lub będzie stale krążył – jak grypa – i pojawią się kolejne, być może sezonowe ogniska. Ale do tego czasu naszą najlepszą nadzieją jest powstrzymanie choroby w jak największym stopniu.
